او سیاستین خاطیره‌سی، ایندی ده چیلغین بیر روح کیمی اؤزگه کیملییه قارشی دیره‌نیر. بو دیره‌نیش ایسه آزادلیغین گئنل پلانینی دوغما دیلک‌لرین دوزه‌نلییینده تؤکور. دیل دئموکرات حرکاتی‌نین بایراغی ایدی. ایندی هر بیر تؤرنده بو بایراق دالغالانیر. ایندی دیله آدانمیش هر بیر گونده پیشه‌وری‌نین قاییدیشینی حیس ائدیرم. بعضی اؤلولر همیشه اؤلسه‌یدیلر گئری دؤنه بیلمزدیلر.
پیشه‌وری‌نین باشچیلیق ائتدییی بؤیوک اجتماعی-سیاسی حرکات، سورعتله یئنیلگییه اوغرادی. سبب‌لرین بیری ایستالین و محمدرضا مأمورلاری‌نین آلیش-وئریشی ایدی، باشقاسی فئودال‌لارلا بعضی موللالارین أل‌بیرلییی. ألبته پیشه‌وری‌نین سووئت حؤکومتینه گوونمکدن باشقا چاره‌سی یوخ ایدی. واختیله دۆنیا اۆزره بۆتون آزادلیق حرکات‌لاری‌نین قبله‌سی سووئت‌لر بیرلییی ایدی. اۆسته‌لیک، پهلوی حؤکومتی بریتانیانین قولتوغو آلتیندا بئجه‌ریلمیش بیر دیکتاتورلوق ایدی. او زامان‌لار بئله بیر أل‌آلتی حؤکومت‌لرین قارشیسیندا آزادلیق یولو سوسیالیسم اوجاغیندان کئچیردی.
هرحالدا بؤیوک گوج‌لرین ماراق‌لا‌ری‌نین کسیشدییی نؤقطه‌ده فدایی‌لر حرکاتی یئنیلدی. و شاه رژیمی پیشه‌وری‌نین سیماسیندا بیزیم قورتولوشچو اومودوموزو تلم‌تله‌سیک دفن ائتمه‌یه باشلادی. لاکین تاریخی دیلک‌لریمیز تلم‌تله‌سیک دفن مراسیمینه سیغماقدان داها بؤیوک ایدی. پیشه‌وری‌نین کیملیک سیاستی جانسیز بیر گؤوده دئییلدی کی تورپاغا تاپشیریلسین. او دۆشونجه توپلومون روح درینلیک‌لرینده ساخلاناجاق بیر کؤز ایدی. بو کؤز، اجتماعی بیلینجین اونوتقانلیغینی یاندیریب یاخاجاقدی.
فدایی‌لر حرکاتی بیر دفعه‌لیک تاریخین بلله‌یینده گؤمولوب یوخا چیخسایدی، همیشه‌لیک اونودولاردی. فدایی‌لر حرکاتی بیر دفعه‌لیک باسدیریلسایدی، پهلوی رژیمی‌نین پروپاگاندا آپاراتی واختلی-واختسیز ایییرمی بیر آذر اولای‌لارینا قاییتمازدی؛ هارای-هشیر قوپارمازدی؛ آزربایجان میللی حؤکومتینی گئجه-گوندوز پیسله‌مزدی. فدایی‌لرین یئنیلگیسیله تورکجه یوخا چیخسایدی، ایندی آرتیق کیمسه‌نین آلنینا پان‌تورکیست دامغاسی باسماغا گرک قالمازدی. فدایی‌لرین خاطیره‌سی زامان-زامان شاهلیق آپاراتی‌نین چات‌لاریندان باش قالدیریردیسا، دئمک دفن گئدیشینده چاتیشمازلیغا یول وئریلمیشدی. تؤره‌نده دوزنسیزلیک باش وئرمیشدی، چونکی تؤره‌نه ایضطیراب حؤکم سورموشدو. بئله بیر حاقسیز، یئرسیز و اؤلچوسوز مراسیم‌له دفن اولونموش نسنه و یا کیمسه گئج-تئز گئری دؤنمه‌لی ایدی.
فدایی‌لر هر بیر فورصتده تاریخین درینلیک‌لریندن باش قالدیریرلار. آذرین ایییرمی بیری کیمی گون‌لرده پیشه‌وری گئری قاییدیر. او، چورودولمه‌میش حساب‌لاری سورماق اوچون گئرییه دؤنور؛ بوغازلاردا بوغولموش اومود سؤزلرینی هایقیران‌لارین گؤرکمینده دیم‌دیک آیاغا قالخیر، ۱۹ دئکابر ۱۹۴۶-جی ایلده یازدیغی فرمانی بیرداها اوخویور:
«بوتون میللی و دؤولت مکتب‌لرینده تعلیم و تربیه‌نین آزربایجان دیلینده آپاریلماسی اوچون حاضیرلیق ایش‌لری گؤرولسون. معاریف ناظیرلییی‌نین ترکیبینده درس کیتاب‌لاری حاضیرلایان شؤعبه یارادیلسین. الیفبادان علاوه، أدبیات، تاریخ، ریاضیات، فیزیکا، جوغرافیا و سایر فن‌لر اوزره کیتاب‌لار حاضیرلانیب چاپا وئریلسین.»
ایندی بیز آنا دیلینه قاییدیریقسا، دئمک ائگه‌من سؤیلم هله ده پیشه‌وری دوشونجه‌سینی اؤزونده أریده بیلمه‌ییب. دئمک فدایی میراثی، آسیمیلاسیونا کؤکلنمیش همین سؤیلمین بوغازیندا ایلیشیب قالمیشدیر. ایندی آنا دیلیمیز تک‌دیللی دؤولت- میللتین قورولوشوندا دولدورولماز بیر چات‌دیر؛ “بیر دیل، بیر میللت، بیر دؤولت” آنلاییشیندا بیر دپرم‌دیر.
آنادیلیمیز حاکیم سیاستین گؤوده‌سینده ساغالماز یارادیر. یالنیز تورکجه‌میزین رسمی دیل اوجاق‌لارینا قاییتماسیلا بو یارالار ساغالا بیلر.
