Özgür dünya vicdanına müracaat;
Saygıdeğer insan hakları kuruluşları;
Bilindiği üzere İran’a hâkim olan İslam rejimi hiçbir evrensel insan hakları değer ve normunu tanımamakta ve ülke içinde faaliyet eden siyasi, medeni, kültürel, medya, çevre ve benzeri aktivistleri rejimin kendi ana yasında tanımlanan kanunlara bile aykırı olarak baskı ve şiddete maruz bırakmaktadır. İran’da keyfi tutuklama, tutuklama zamanı fiziki ve psikolojik şiddet ve işkence, tutukluların yasal haklarının kullandırılmaması ve tutuklu ailelerinin baskıya maruz bırakması yaygın uygulamalardır. Aynı şekilde tutuklanmayan aktivistlerin telefonla veya güvenlik organlarına çağırılarak tehdit edilmesi, eğitim ve çalışma haklarının kısıtlanması, serbest dolaşma ve seyahat haklarının kısıtlanması, başta internet kısıtlaması olmakla ile farklı yöntemlere ifade özgüllüklerinin kısıtlanması günlük uygulamalardır.
İran rejimi özellikle etnik ve dini gruplara çok daha fazla ayrımcılık, kısıtlama, baskı ve şiddet uygulamaktadır. Rejim hapishanelerinde bulunan aktivist sayısı, aynı şekilde ülke genelinde uygulanan idam cezaları eyaletler (ostan) bazında incelendiğinde etnik ve dini gruplara daha yüksek oranda baskı ve şiddet uygulandığı açıkça görülmektedir.
Güney Azerbaycan ve genel olarak İran’ın Türk kökenli vatandaşları da İran İslam rejiminin ayrımcılık, kısıtlama, baskı ve şiddet uygulamalarına maruz kalmaktadır. Bu yasa dışı ve insani olmayan uygulamaların en az bir asır geçmişi olsa da son aylardaki kanunsuz tutuklama ve işkence dalgası bunun en açık göstergesidir.
İki aydan fazla bir süredir çok sayda Güney Azerbaycanlı Türk aktivist hiçbir gerekçe ve kanuni dayanak gösterilmeden göz altına alınmış, göz altına alınırken yahut sorgulama sırasında fiziki ve psikolojik şiddet ve işkenceye maruz bırakılmış, avukat tutma hakı başta olmakla yasal haklarından mahrum edilmiş, aileleri bilgisiz bırakıldığı gibi aileler tehdit ve baskıyla karşı karşıya bırakılmıştır.
Son aylarda tutuklanan aktivstlerin adları ve tutuklama tarihleri aşağıda verilmiştir:
Morteza Nour Mohammadi – 9 Eylül 2023
Amir Hossein Aghayi – 12 Eylül 2023
Araz Ebrahim Nezhad – 12 Eylül 2023
Mohammad Reza Movahhed – 12 Eylül 2023
Ali Babayi – 12 Eylül 2023
Javad Soudbar – 12 Eylül 2023
Davoud Shiri – 12 Eylül 2023
Mehrdad Gaderi – 14 Eylül 2023
Hossein Azadi – 23 Eylül 2023
Ebrahim Avazzadeh – 1 Ekim 2023
Naser Razmjou – 1 Ekim 2023
Ayat (Yurush) MerAlibeyglou – 7 Kasım 2023
Hamed Yegane Pour – 8 Kasım 2023
Adı çekilen aktivistler halen tutuklu bulunmakta ve alınan bilgilere esasen tutuklama ve sorgulama sırasında birçoğu şiddet ve işkenceye maruz kalmış, evleri ve işyeri aranmış ve kişisel eşyalarına el konulmuştur. Aileleri ise halen tutuklu aile fertleri hakkında yeterli bilgi edinememiş kaygı ve ıstırap içinde beklemekteler.
Tabi ki İran rejiminin baskı, şiddet ve kanunsuz uygulamalarına maruz kalan Güney Azerbaycanlı Türk aktivistler sadece yukarıda adı çekilenlerden ibaret değil ve çok sayda aktivist baskı ve şiddete maruz bırakılmış ve haksız cezalara mahkûm edilmişlerdir. Örnek olarak Tahran’ın Evin hapishanesinde tutuklu bulunan ve kanuni haklarından yoksun edilen Azerbaycanlı medeni aktivist Mahmut Ocaqlou’nun 16 yıl hapis cezası kesinleşmiştir.
Ayrıca üzücü başka bir husus da şu ki, maalesef rejime muhalif olan Farsça medya ve aynı şekilde siyasi ve insan hakları oluşumları da bölücülük gibi bazı yaftalarla etnik grupların insan hakları konularına yaklaşmakta ve onların haberlerini boykot etmekteler. Bu durum ise en yumuşak deyimle fiili olarak İran rejimin işi kolaylaştırmaktalar.
Biz, bu mektubu imzalayan kuruluşlar olarak İran rejiminin kanunsuz ayrımcılık, kısıtlama, baskı, tutuklama, şiddet ve işkence uygulamalarını şiddetle kınamakta; başta siz saygıdeğer insan hakları kuruluşlarından İran’da insan hakları ihlalleri, o cümleden etnik ve dini gruplara karşı uygulanan yaygın ihlalleri özgür dünya vicdanına duyurmakta bize yardımcı olmanızı rica ve temenni ederiz.
Umut ederiz ki sizlerin de yardım ve desteği ile özgür dünya vicdanı İran’da cereyan eden haksızlık ve hukuksuzluklara kayıtsız kalmaz ve yükselen itiraz sesleri insanlarımızın çektiği acının bir nebze bile olsa azalmasına sebep olur.
Çok teşekkür ederiz
Yaşasın özgürlük ve adalet
Alıcı kuruluşlar:
Amnesty International
human Rights Watch
İmza:
Azerbaycan Merkez Partisi – AMP
Azerbaycan Milli Direniş Teşkilatı – Direniş
Azerbaycan Öğrenci Hareketi – AZOH
Güney Azerbaycan Demokrat Partisi
17/11/2023