Bu statistik məlumatlarla yanaşı Ərdəbil vilayətinin əhalinin artım tempi də digər vilayətlərlə müqayisədə əhəmiyyətlidir. Ölkənin milli statistika portalına daxil olan məlumata görə, Ərdəbil vilayətində əhalinin artım tempi 0,33% təşkil edir ki, bu da bütün ölkə üzrə ən aşağı artım tempinə malik əyalətlərdən biridir. Bütün ölkə üzrə əhalinin artım tempi 1,29% səviyyəsində qiymətləndirilir. Bunlara əlavə olaraq Ərdəbil vilayətində iqtisadi iştirak nisbəti 43,7% təşkil edir ki, bu da ölkədəki iqtisadi iştirak nisbətindən demək olar ki, beş yarım faiz yüksəkdir. Bu üç statistikanın müqayisəsi maraqlı nəticələr verir.
Əhalinin aşağı artım tempi və yüksək işsizlik nisbəti Ərdəbil vilayətinin əhalisinin kütləvi şəkildə miqrasiya etməsinə dəlalət edir ki, məşhur rəyə baxmayaraq, Sistan və Bəlucistan və İlam kimi vilayətlər belə əhali köçü ilə üzləşmirlər. Bundan əlavə, iqtisadi iştirak səviyyəsinin yüksək olması Ərdəbil vilayətində əmək qabiliyyətli yaşda olan aktiv və ya iş axtaran əhalinin ölkə üzrə orta göstəricidən çox olduğunu göstərir.
Bu o deməkdir, insanların işləmək istəyinə və onların aktiv olmaq səylərinə baxmayaraq, Ərdəbil vilayətində işsizlik hələ də ölkə üzrə orta göstəricidən yüksəkdir, bu da əsasən sistematik ayrı-seçkilik və hökumət sərmayəsinin olmaması ilə bağlıdır. Ərdəbil vilayətinin bütün əmək bazarından xidmətlər və kənd təsərrüfatı ən böyük paya, sənaye isə 26%-lə ən aşağı paya malikdir.
İndi belə iqtisadi şəraitdə özəl sektorun sərmayəsinin kölgəsində cüzi iqtisadi fəaliyyət həyata keçirilir.
Əyalət iqtisadiyyatının kritik vəziyyətinə, işsizliyin tüğyan etməsinə, iş axtaran insanların olmasına və dolanışıq problemlərinə görə Ərdəbil gənclərinin Tehran, Mazandaran, Gilan, İsfahan və s. əyalətlərə böyük miqrasiya etməsinə baxmayaraq, mövcudluğunu görürük. İmkanları az olan əyalətdə miqrant işçi qüvvəsi bir iş tutur və işsizlik böhranını qızışdırır. Kürd fəhlələrin gəlişi cəmiyyətin ən zəif təbəqələrinin iş imkanlarını təhdid edir. Muğan düzünün tarlalarında və Muğanın kənd təsərrüfatı və sənayesində mövcud olan mövsümi iş yerlərində mövsümi “kürd” işçi miqrantlar məşğul olur. Hər il işçilərin sayı artır.
Həmçinin, son illərdə Ərdəbil şəhəri ətrafındakı emalatxanalarda kürd fəhlələrin olması da məşhurlaşıb. Ərdəbil vilayətində əməkçi miqrantların artması o həddə çatıb, onlar tədricən sənaye sektorunda yerli işçilərin iş imkanlarını ələ keçirirlər.
Məsələn: Bu il ərzində Kiyan Behsaz Ərdəbil dulusçuluq və kərpic zavodu öz işçi qüvvəsindən 35 nəfəri işdən çıxarıb və 35 yerli olmayan kürd işçini işə götürüb.
Yerli olmayan işçilərin əksəriyyəti daha aşağı əmək haqqı ilə işləməyə hazırdır, bu da işəgötürənləri şirnikləndirir. Ancaq çox vaxt bu əməkçi miqrantların başqa gəlir mənbəyi olur ki, bu da vilayətin bazarına və biznes sektoruna ziyan vurur. Miqrant işçilər yaşadıqları şəhərdəki əlaqələrinə görə, işlərindən əlavə, çox vaxt qaçaqmalların əyalətə daxil olmasına səbəb olurlar.
Ölkəyə qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirilən mallar təkcə rayonun istehsal bölmələrinə təsir etmir, həm də bazarı və biznes dövriyyəsini pozur.
Ölkə vilayətlərinin əhalinin artım tempində açıq şəkildə görünən digər maraqlı məqam Ərdəbil və Şərqi Azərbaycan vilayətlərində əhalinin artım tempinin aşağı olması (0,66), Qərbi Azərbaycan vilayətində əhalinin artım tempinin (1,40) ölkə üzrə orta göstəricidən yüksək olmasıdır. İlam (0,43), Kürdüstan (0,73) və Kirmanşah (0,69) əyalətlərində bu göstərici ölkə üzrə orta göstəricidən xeyli aşağıdır.
