سازمان تنظیم مقررات بازار انرژی ترکیه، طبق آمار رسمی که برای ماه مارس منتشر کرد، آذربایجان در میزان صادرات گاز طبیعی به ترکیه از روسیه پیشی گرفت و کشوری شد که در ماه مارس بیشترین میزان ارسال گاز به ترکیه از طریق خط لوله انجام داده است. پس از آذربایجان، ایران و روسیه در رتبه دوم و سوم قرار دارد.
اما کارشناسان در مورد این تغییر در روابط انرژی و کاهش سهم بازار روسیه از ۳۳ درصد در مدت مشابه سال قبل با فروش ۳۸۹.۷ میلیون متر مکعب گاز به ۹.۹ درصد در طی یک ماه در مقابل ۲۳.۵درصد جمهوری آذربایجان و اینکه آیا این موضوع نشانه یک تغییر سیاسی است یا نه، به دو دسته تقسیم میشوند.
آیدین سزر، کارشناس انرژی و روسیه می گوید شرایط همه گیری همچنان که بر توازن جهانی در مصرف انرژی تأثیرگذارده بر توازن داخلی ترکیه نیز تاثیر گذاشته است، به همین خاطر او تصور نمی کند که یک وقفه دائمی در روابط گاز روسیه و ترکیه ایجاد شود.
زیرا تقریباً ۱۰ درصد در میزان مصرف گاز طبیعی توسط ترکیه در مارس نسبت به سال قبل کاهش یافته است.
سزر میگوید «فرمول گاز طبیعی كه ما از روسیه خریداری می كنیم براساس میانگین قیمت قبلی نفت محاسبه می شود. بنابراین، قیمت گاز طبیعی امروز به قیمت نفت ۹ ماه گذشته ایندکس می شود. ولی نه ماه بعد، کاهش در قیمت خرید گاز طبیعی از روسیه رخ خواهد داد. این یک سیاست تعادل است.»
این کارشناس روسیه و انرژی می گوید در این دوره، افزایش خرید گاز طبیعی از جمهوری آذربایجان، خللی در تعهدات ترکیه و روسیه در مورد مقررات خرید گاز از روسیه وارد نمیکند.
او در ادامه میگوید ما سالانه ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز از روس ها خریداری میکنیم که، ۴ میلیارد متر مکعب آن از طریق جریانترک و ۱۶ میلیارد متر مکعب آن نیز از طریق جریانآبیصورت میگیرد. وی همچنین می افزاید، اگر میزان خرید را کاهش هم بدهیم برای روسیه فرقی نمیکند چرا که تعهد دادهایم.
سزر میگوید، گازی که از میدان شاه دنیز-۲ براساس یک قرارداد ۱۵ ساله میآید، روی کاغذ و تنها زمانی که در مرز ترکیه است ارزان تمام میشود ولی اگر هزینه حمل و نقل این گاز به اسکیشهیر را که به ۷۹ دلار و به تراکیا ۱۰۳ دلارتمام می شود، حساب کنیم، گرانتر از گاز روسیه میباشد.
مهلت موافقتنامه شاه دنیز -۱ در سال ۲۰۲۲ و جریانآبی در سال ۲۰۲۸ به پایان می رسد.
شرکت انتقال خط لوله نفتی (بوتاش) در وارد کردن گاز طبیعی به دو روش مختلف در حال انجام است. در چارچوب قراردادهای طولانی مدت از طریق خطوط لوله با روسیه، ایران و جمهوری آذربایجان. همچنین گاز طبیعیای که به عنوان گاز طبیعی مایع (الانجی) با قراردادهای بلند مدت از الجزایر و نیجریه خریداری شده و خریدهایی که بویژه از ایالات متحده و قطر. بصورت گاز الانجی و بدون هیچگونه قرارداد دوره ای انجام می گیرد.
در بین کشورهایی که گاز الانجی به ترکیه میفروشند فطر ۲۰ درصد، الجزایر ۱۳.۵ درصد و ایالات متحده سهم ۹.۴ درصد دارد.
محمت اؤغوتچو، دیپلمات سابق ترکیه می گوید هدف ترکیه بدست آوردن قیمتهای تقریباً مقرون به صرفه است. هدف این است که بیش از سی درصد به یک منبع واحد وابسته نباشد. از سوی دیگر، آمریکایی ها در سال های اخیر بسیار قوی وارد بازار الانجی ترکیه شدهاند. همچنین ترکیه دومین کشور در اروپا است که بیشترین الانجی را از آمریکا میخرد. وی میافزاید، احتمال داده میشود امسال، یک سوم از نیازهای گاز طبیعی از الانجی تامین شود.
با این حال طبق گفته جان رابرتز، کارشناس امنیت انرژی کمیسیون اقتصادی گروه کارشناسان گاز سازمان ملل متحد (کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد اروپا برای کارشناسان گاز) و عضو ارشد شورای اقیانوس اطلس میگوید موضوع اصلی اینجا این است که ترکیه میخواهد روسیه ، جمهوری آذربایجان ، ایران را به عنوان تأمین کنندگان الانجی به یک موقعیت رقابتی بکشد و امکان رقابت در این بازار مهم را فراهم کند.
این کارشناس در مورد بعد سیاسی این قضیه همچنین میگوید قراردادهابرای دوره آینده تمدید خواهند شد ولی تنش ترکیه با روسیه در لیبی و سوریه موجب خواهد شد تا نقش آذربایجان بعنوان متفق و دوست سنتی برای ترکیه در دوره قرارداد بعدی منعکس شود.