
او جمعه، اول فروردین در مصاحبه با پادکست تاکر کارلسون گفت: «همانطور که میدانید، رییسجمهوری ترامپ نامهای به رهبری حکومت ایران، بهویژه به آیتالله علی خامنهای، ارسال کرد و پیشنهاد مذاکرات مستقیم برای حل موضوع هستهای و تنشهای گستردهتر را مطرح کرد. میتوانم تایید کنم که ایران از طریق واسطهها به این نامه پاسخ داده است. من اجازه ندارم جزییات یا کانالهای مورد استفاده را فاش کنم، زیرا این مسائل حساس و در حال پیگیری هستند، اما پاسخ دریافت شده و درهای احتمالی برای گفتوگو را باز کرده است.»
تعامل غیر مستقیم حکومت ایران
او گفت: «این اقدام گامی در جهت درست است. پاسخ هنوز یک توافق کامل نیست، اما نشان میدهد ایران، دستکم غیرمستقیم، در حال تعامل است. ما امیدواریم این گام به گفتوگوهای رسمی منجر شود، چه از طریق تیم من یا نماینده دیگری که رییسجمهوری تعیین میکند. هدف ما روشن است: حل همه مسائل با ایران بهصورت صلحآمیز، بدون توسل به اقدام نظامی.»
ویتکاف تاکید کرد که ترامپ از جنگ پرهیز میکند، اما در صورت لزوم از نیروی نظامی برای جلوگیری از وقوع جنگ استفاده خواهد کرد.
این در حالی است که علی خامنهای، در سخنرانی اول فروردین خود بار دیگر گفت که آمریکا در مواجهه با حکومت ایران، هرگز با تهدید به جایی نخواهد رسید. او بار دیگر تهدید کرد که اگر درگیری نظامی در بگیرد، جمهوری اسلامی پاسخ خواهد داد.
علی خامنهای افزود: «ما شروعکننده هیچ جنگی نیستیم اما اگر کسی خباثتی کند، سیلی سختی خواهد خورد.»
او بدون اشاره به مصادیق گفت که مقامات آمریکایی سخنان متناقضی بیان میکنند. خامنهای بهصورت مستقیم به نامه فرستاده شده از سوی دونالد ترامپ اشاره نکرد. او در سخنرانی ۲۲ اسفند ۱۴۰۳ گفته بود که این نامه را دریافت نکرده است.
در انتظار پاسخ رسمی تهران
با این حال، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه در گفتوگوی خود تا تاکر کارلسون تاکید کرد: «ما در انتظار پاسخ رسمی ایران هستیم، اما آمادهایم سریع عمل کنیم. رییسجمهوری ترامپ میخواهد این موضوع پیش از تشدید بیشتر تنشها حل شود. ایدهآل دونالد ترامپ این است که تا آوریل، پس از ماه رمضان و عید پسح، طبق طرح پل پیشنهادیمان، این کار انجام شود. اگر ایران صلح را انتخاب کند، میتوانیم فصل جدیدی بسازیم. اگر نه، عواقب آن بر عهده آنهاست، اما ما امیدواریم.»
مقامات جمهوری اسلامی تا کنون از اینکه به نامه دونالد ترامپ پاسخ داده شده، سخن نگفته بودند.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، پنجشنبه ۳۰ اسفند،در برنامه نوروزی صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفت که نامه دونالد ترامپ بیشتر جنبه تهدید دارد اما «او ادعا میکند فرصتهایی هم وجود دارد». عراقچی در ادامه گفت جمهوری اسلامی هر دو بُعد تهدید و فرصت را خواهد دید و به این نامه جواب خواهد داد.
عراقچی در ادامه گفت: «ما در شرایط فشار، تهدید و افزایش تحریم قطعا مذاکره مستقیم نخواهیم کرد. پاسخ نامه ترامپ را ظرف روزهای آینده میدهیم و از طریق مقتضی ارسال میکنیم.»
پیش از او نیز اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، ۲۷ اسفند گفته بود که فعلا تصمیمی برای انتشار رسانهای نامه ترامپ برای رهبر جمهوری اسلامی گرفته نشده و پاسخ این نامه «بعد از تکمیل بررسیها از طریق مقتضی» داده میشود.
امیدواری به مذاکره با کمک عربستان و روسیه
با این حال، استیو ویتکاف با اشاره به پاسخی که از طرف جمهوری اسلامی داده شده نسبت به شروع مذاکرات بین جمهوری اسلامی و آمریکا ابراز امیدواری کرد و گفت: «بسیار امیدوارم که این امر تحقق پذیرد. رییسجمهوری ترامپ جنگ نمیخواه. او بارها این مسئله را بهصراحت است. ایران، با توجه به فشار اقتصادی تحریمها و خطر تشدید درگیری نظامی، فرصتی دارد تا مسائلش با ما را حل کند. من باور دارم با حمایت متحدانمان مانند عربستان و شاید روسیه، میتوانیم بهزودی این مذاکرات را آغاز کنیم. چه از طریق تیم من یا فرد مورد اعتماد دیگری از دولت، آمادهایم با مقامات ایرانی یا نمایندگانشان مذاکره کنیم و به توافقی برسیم.»
او افزود: «کشورهای عربی که از یک جنگ دیگر میترسند، و حتی روسیه که منافع خاص خودش را در منطقه دارد، میتوانند در تسهیل این روند نقش داشته باشند. این یک رقص ظریف است، اما ما به صلح متعهد هستیم.»
دو راه برای مدیریت ایران: توافق یا اقدام نظامی
ویتکاف گفت: « دو راه برای مدیریت ایران وجود دارد: نظامی یا از طریق توافق. رییسجمهوری ترامپ بهصراحت اعلام کرده که ترجیح میدهد توافقی انجام شود. او قصد آسیب زدن به ایران را ندار. مردم ایران مردمی فوقالعادهاند، با فرهنگی غنی و تاریخ درخشان، اما ما نمیتوانیم تهدید ناشی از برنامه هستهای و فعالیتهای منطقهایشان را نادیده بگیریم.»
او افزود:«بهطور کلی در این نامه ترامپ تاکید کرده که میخواهد نه فقط موضوع هستهای، بلکه همه مشکلات میان دو کشور را حل کند. او متعهد است از درگیریهایی که میتواند منطقه را بیش از پیش بیثبات کند، جلوگیری کند.»
چالش فنی و سیاسی: برنامه هستهای و موشکی و گروههای نیابتی
ویتکاف پرونده هستهای ایران را موضوعی پیچیده خواند و گفت: «هر توافق جدید به مکانیسمهای قوی راستیآزمایی نیاز دارد چون در طول سالها اعتماد از بین رفته است. پیشرفتهای هستهای ایران، همانطور که آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش داده، نگرانکننده است و ما نمیتوانیم اشتباهات گذشته را تکرار کنیم.»
او افزود: «باید مطمئن شویم ایران به محدودیتهای سخت غنیسازی پایبند است، دسترسی کامل به بازرسان را فراهم کند و به برنامه موشکی و فعالیت گروههای نیابتیاش در منطقه نیز پایان دهد. این یک چالش فنی و سیاسی است، اما رئیسجمهوری ترامپ معتقد است با رویکرد درست قابل حل است.»
استیو ویتکاف با تاکید بر اینکه دونالد ترامپ قویترین فردی است که او در زندگی خود دیده است، افزود: «دونالد ترامپ، بهعنوان یک رهبر قوی، معتقد است میتوانیم این موضوع را از طریق دیپلماسی و با استفاده از اهرمهای نظامی و اقتصادی آمریکا، فقط برای جلوگیری از جنگ و نه آغاز آن، حل کنیم.»
نامه ترامپ از موضع قدرت بود نه ضعف
فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه با اشاره به نامه ترامپ به علی خامنهای، گفت که این نامه نه از موضع ضعف بلکه از موضع قدرت ارسال شده است.
او گفت: «ما برتری نظامی چشمگیری داریم و ایران این را میداند. اما هدف، تهدید یا حمله نیست؛ هدف این است که به ایران نشان دهیم مذاکره انتخاب منطقی و طبیعی آنهاست. اگر امنیت اقتصادی همان امنیت ملی باشد، همانطور که ما باور داریم، حکومت ایران اگر این مسیر را ادامه دهد، هیچکدام را نخواهد داشت. اما اگر وارد مذاکره شوند، میتوانیم تحریمها را برداریم، روابط اقتصادی برقرار کنیم و به مردم ایران کمک کنیم زندگی بهتری داشته باشند؛ چیزی که ترامپ به آن اهمیت زیادی میدهد.»
ویتکاف گفت: «اگر ایران به توافقی قابل راستیآزمایی تن دهد، میتوانیم بهتدریج تحریمها را برداریم و به ایران اجازه دهیم به اقتصاد جهانی بازگردد. این یعنی روابط تجاری قویتر، دسترسی به بازارهای بینالمللی و فرصتهای سرمایهگذاری. مردم ایران شایسته این هستند که شکوفا شوند. ترامپ به این باور دارد. ما دیدهایم انزوای اقتصادی چه بلایی سر کشورشان آورده؛ یک توافق میتواند این روند را معکوس کند و صلح و ثبات را نه فقط برای ایران، بلکه برای کل خاورمیانه به ارمغان بیاورد.»