و براستی اولتان زینت مغان است و بخشی از مغان در شمال آراز و بخشی در جنوب این رود قرار دارد و اولتان چسبیده به آراز و مانند نگینی است که سابقه تاریخی آن حداقل به دوره اشکانی برمیگردد ولی قلعه تاریخی این روستا بارها و بارها مورد تعدی غارتگران و سارقان میراث تاریخی ما قرار گرفته و سوراخ سمبههای آن، حتی در تصاویر هوایی نیز مشخص است.
از همان روزی که جاده پارسآباد درست از بیخ گوش این قلعه و در محوطه تاریخی آن احداث شد تا امروز که تعریض این جاده بخش دیگری از تاریخ آذربایجان را طعمه لودرها و غلطکها میکند، این قلعه روی آرامش ندیده است و در این چند ماه اخیر، گورهای باستانی زیادی یکی یکی خبرساز شده و زیر جاده مدفون میشوند.
دشت مغان بسیار هموار است و هیچ مشکلی برای احداث جاده از مسیرهای دیگر وجود نداشت و اگر دولت پهلوی جاده مزبور را یک کیلومتر به سمت جنوب شیفت میداد، هم قلعه اولتان محفوظ میماند و هم روستاهایی در مسیر جاده قرار گرفته و از آن برخوردار میشدند ولی متاسفانه علاوه بر این جاده، مرکز تحقیقات کشاورزی نیز در اولتان احداث شد و بخشی از محوطهی پنجاه هکتاری این قلعه را به تملک خود درآورد.
تصاویر ضمیمه، به وضوح موقعیت قلعه، جاده و رود آراز را نشان میدهند که چطور جاده در ضلع جنوبی این قلعه و در داخل محوطهی آن احداث شده و حالا تعریض جاده چگونه گورهای باستانی را نابود میکند و میراث فرهنگی استان به منظور کاستن از ارزش این گورها و صدور مجوز تخریب، در مصاحبهها میگوید که وجود چنین گورهایی در این اعماق سابقه نداشته و احتمالا مربوط به مردمان کوچرو هستند.
اگر دو قدم آن ور خط بگذاریم و از رود آراز به سمت شمال برویم، به روستاهای ایکینجی شاهوئرن و داشبورون در شهرستان بئیلقان میرسیم که روستای دیگری به نام شاهوئرن در شهرستان قزوین و بخش آشاغی تاریم قرار دارد. محوطه تاریخی اولتان تا اراضی روستای شاهوئرن جمهوری آذربایجان کشیده شده ولی گورها و بناهای خوابیده در آن بخش، به بهانههای مختلف تخریب نمیشوند و اشیای حفاری شده از آن منطقه، به حال و روز اجساد خفته در گورستان ضلع جنوبی آراز گریه میکنند.