نظام متناسب با سیاست کلانش یکی را از صندوق بیرون آورده و خواهد آورد.چنانچه روحانی را آورد و اتفاقا ۸ سال هم نگه داشت، سیاست هایش را پیش برده و اعتراضات ۹۶ و ۹۸ را سرکوب نمود. لذا چه پزشکیان، چه دیگران انتخاب شوند، تبلور اراده حاکمیت بوده و تغییر محسوسی در سیاست آتی اش در بعد خارجی، داخلی و مسئله آزربایجان و ائتنیک ها رخ نخواهد داد.
این رژیم اگر به کوچکترین نرمشی تن داده صرفا به جهت ضعف در زورآزمایی خیابانی برابر مردم و قدرت های خارجی بوده نه رای مردم در انتخابات. لذا همواره در چنین برهه هائی با ایجاد دو قطبی های تصنعی، بخشی از جامعه و طیف های سیاسی را قانع به حضور در نمایش انتخاباتی نموده که اینبار قرعه به نام آزربایجان و اقوام افتاده است.
اما با علم به مسائل فوق، معتقدم اولویت همه دلسوزان و فعالان عرصه حقوق ملی در آزربایجان اعم از مبلغین تحریم یا شرکت در انتخابات می‌بایست بر دوری از تقابل خصمانه و تخریبی و جایگزینی دیالوگی سازنده جهت گسترش گفتمان حرکت ملی در بطن جامعه آزربایجان و ایران متمرکز باشد.
خصوصا طرفداران تحریم منتسب به حرکت ملی آزربایجان در ابراز نظر تنقیدی خود باید در نظر داشته باشند که بخشی از جامعه درست یا غلط، با توجه به وضعیت اوپوزسیون، ناامیدی از تغییرات اساسی و یا هزینه گزاف آن، ناگزیر امیدوار به تحقق مطالبات حداقلی خود از طریق کم هزینه انتخابات هستند. اصول دموکراتیک، سیاست ورزی و منافع بلند مدت ملت تورک ایجاب می‌کند که اولویت بر احترام به نظرات مخالف جامعه، تبدیل تهدیدات به فرصت و گریز از واگرایی نهاده شود. این انتخابات نیز خواهد گذشت، ولی مخالفان و موافقان راهی طولانی را باهم خواهند پیمود.
سیاست اصلی جمهوری اسلامی در استفاده از کارت اصلاح طلبی و ائتنیکی و مشابه سازی‌های درون حاکمیتی، ایجاد شکاف بین بطن جامعه و اوپوزسیون تحول خواه آزربایجان و تصاحب پایگاه اجتماعی آن است که در این مورد ضعف تشکیلاتی و رسانه ای حرکت ملی آزربایجان نیز میتواند به نفع کارزار رژیم عمل کند.
اکنون وضعیت رژیم وخیم تر از اواخر دوران احمدی نژاد است. علاوتا معضل انتقال رهبری را هم پیش رو دارد. آمارهای اقتصادی و کارشناسان سیاسی اجتماعی مستقل و حتی وابسته به نظام از تحلیل توان رژیم در مقابله هم زمان با تنش های خارجی و سرکوب اعتراضات داخلی می‌گویند که تداوم روند فعلی را غیر ممکن و منجر به فروپاشی و هرج و مرج خصوصا در دوران پسا خامنه ای ارزیابی می‌نمایند.
مرگ مشکوک به حذف فیزیکی رئیسی و خاتمه زودهنگام دولت ولائی وی، میتواند نشانه ای از درک شدت بحران توسط بیت رهبری باشد تا با انتخاباتی مهندسی شده، بدون ایجاد قطبیت، با حضوری نه چندان پرشور اما مقبول پنجاه پلاس، گزینه مورد نظر را جهت تعدیل سیاست جاری جهت خروج از وضعیت بحرانی کنونی و زمینه سازی برای انتقال کم هزینه رهبری پسا خامنه ای فراهم سازد.
هر شش نامزد فارغ از عقبه جناحی، ائتنیکی، کارنامه سیاسی و توانائی هایشان برای اجرای سیاستی مشخص توسط بیت رهبری گزیده شده اند و چالشی برای هسته سخت قدرت محسوب نمیشوند. لذا حتی گزینش احتمالی پزشکیان حادثه ای تعجب آور نبوده و در عمل دستاوردی فراتر از قالیباف و سایرین برای جنبش اصلاح طلبی یا آزربایجان نخواهد داشت. میتوان از وجود وی برای طرح مطالبات ملی استفاده نمود، ولی جدال خصمانه و کور بر له یا علیه وی چیزی جز گل به خودی نیست و قطعا باید از آن دوری جست.
