ایران: سرکوب اقلیت آذری
حبس‌های ناعادلانه؛ اتهامات آزارگرانه
(بیروت) – دیده‌بان حقوق بشر امروز اعلام کرد مقامات ایرانی از اکتبر ۲۰۲۴ تاکنون بدون ارائه شواهد واقعی برای حداقل 24 فعال از اقلیت آذری احکام سنگین زندان صادر کرده‌اند. آذری‌ها بزرگترین اقلیت قومی در ایران هستند.
شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر تهران، احکام سنگین صادر شده برای ۱۰ فعال آذری را که توسط قاضی ابوالقاسم صلواتی در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران صادر شده بود را تأیید کرده است. این افراد به اتهاماتی از جمله«تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» و «جاسوسی» به احکام ۳ تا ۱۴ سال حبس محکوم شده اند.
ناهید نقشبندی مسئول میز ایران در دیده‌بان حقوق بشر گفت:
«مقامات ایرانی به طور سیستماتیک جامعه مدنی و اقلیت‌های قومی را با اتهامات آزارگرانه و احکام سنگین زندان هدف قرار می‌دهند تا صدای مخالفان را خاموش کنند. این سرکوب تلاشی برای درهم شکستن جامعه مدنی و جلوگیری از مطالبه حقوق اساسی اقلیت‌های قومی است.»
دیده‌بان حقوق بشر با پنج منبع مطلع درباره احکام صادر شده علیه فعالان آذری و همچنین وضعیت سلامت بازداشت‌شدگان در دو پرونده جداگانه مصاحبه کرده است. همچنین، این سازمان اسناد دادگاهی دو پرونده را بررسی کرده است.
در پرونده ۱۰ فعال آذری، آیاز سیف‌خواه به ۱۴ سال زندان، آراز آمان زین‌آباد و باقر حاجی‌زاده مزرعه به ۱۳ سال، کرم مردانه مستعلی‌بیگلو به ۱۱ سال، طاهر نقوی و مرتضی پروین جدا به ۶ سال، سالار طاهر افشار، فاطمه آتش خیاوی‌نسب، و سعید مینایی قشلاق به ۵ سال، و حسن ابراهیمی به ۳ سال زندان محکوم شده‌اند.
پیش‌تر، در اکتبر ۲۰۲۴، شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران نیز در ارتباط با این پرونده، احکام زندان را به اتهام «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» برای پنج فعال آذربایجانی صادر کرده بود. این احکام شامل ۴ سال زندان برای ودود اسدی، ۶ سال برای عبدالعزیز عظیمی قدیم، ۵ سال برای حسین پیری، ۳ سال برای کمال نوری، و ۳ سال برای سلیمان محمدی بودند.
به گزارش خبرگزاری فعالان حقوق بشر -هرانا این ده فعال در تاریخ ۶ و ۷ فوریه ۲۰۲۴ در شهرهای ارومیه، بناب، اردبیل، تبریز و کرج بازداشت شدند. برخی با وثیقه آزاد شدند، اما بقیه همچنان در زندان به سر می‌برند.
یک منبع مطلع به دیده‌بان حقوق بشر گفت که مقامات هیچ مدرک مشخصی برای اثبات اتهامات ارائه نکرده‌اند. این اتهامات عمدتاً بر اساس فعالیت‌های گذشته این افراد در در رابطه با نگرانی های محیط زیستی در مورد دریاچه ارومیه، که یک دریاچه نمکی و بزرگترین دریاچه خاورمیانه است، و دفاع از حقوق مدنی اقلیت‌های قومی و انتشار مطالب مرتبط با این موضوعات بوده است.
در مورد طاهر نقوی، که وکیل دادگستری است، مقامات همچنین به فعالیت‌های او در دفاع از خانواده‌های معترضان کشته یا مجروح شده در اعتراضات ۲۰۲۲ اشاره کرده‌اند.
نقوی که در زندان اوین نگهداری می‌شود، از دسترسی به مراقبت‌های پزشکی محروم شده است. یک منبع مطلع گفت:
«آقای نقوی از مشکلات جدی جسمانی رنج می‌برد، و حتی کلینیک زندان توصیه کرده است که وی تحت MRI و درمان تخصصی برای مشکلات پروستات و ستون فقرات قرار گیرد. با این حال، مقامات اقدامی نکرده‌اند. وضعیت او رو به وخامت است، او می‌گوید که از شدت درد خواب ندارد، و دست راستش آن‌قدر بی حس شده که قادر به بلند کردن یا نگه داشتن چیزی نیست. ما به شدت نگران سلامت او هستیم.»
دیده‌بان حقوق بشر پیش‌تر الگوی محرومیت زندانیان از خدمات درمانی را در زندان‌های ایران مستند کرده است. مقامات ایرانی به طور مداوم از این روش به عنوان ابزاری برای ساکت کردن مخالفان استفاده کرده‌اند، بدون آنکه با پاسخگویی مواجه شوند. مقامات ایرانی به طور مداوم از بررسی موارد سهل‌انگاری پزشکی خودداری کرده و افراد مسئول را مورد بازخواست قرار نداده‌اند.
در پرونده‌ای دیگر، شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تبریز ۱۳ فعال آذری را برای آخرین دفاعیه احضار کرده است. این افراد بین سپتامبر و نوامبر ۲۰۲۳ بازداشت شده و روزها در سلول انفرادی نگهداری شده‌اند، جایی که تحت فشار روانی برای اعتراف قرار گرفتند.
این فعالان عبارت‌اند از: آراز ابراهیم‌نژاد، داوود شیری، مهرداد قادری، آیت (یوروش) مهرعلی‌بیگلو، حامد یگانه‌پور، سید محمدرضا موحد، امیرحسین آقایی، علی بابایی، جواد سودبر، مرتضی نورمحمدی، حسین آزادی، ناصر رزمجو، و ابراهیم عوض‌زاده.
آنها به«عضویت در یک گروه مخالف» و «تبانی علیه کشور» متهم شده‌اند. در کیس مهرعلی‌بیگلو، اتهام «تشکیل یک گروه مخالف علیه نظام» است.
این اتهامات به فعالیت‌های آنان در دفاع از حقوق مدنی و حقوق اقلیت‌های قومی مربوط می‌شود. با این حال در بازجویی‌ها، اتهامات بر اساس ادعاهای بی‌اساس، مانند اشتراک در تشکیل گروه «دموکراتلار» و نقش آنها در هدایت عملیات میدانی در جریان اعتراضات ۲۰۲۲عنوان شده است.
در تاریخ ۱ اکتبر ۲۰۲۴، شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران سید محمدرضا فقیهی، وکیل آذری، را به ۵ سال زندان و ۲ سال محرومیت از وکالت محکوم کرد. اتهام او «تبانی برای اقدام علیه امنیت ملی» بود، که به دلیل شرکت در تجمع مقابل کانون وکلای مرکز در تهران در جریان اعتراضات سراسری ۲۰۲۲ و همچنین دفاع حقوقی از معترضان در جریان اعتراضات سال 2022 و دیگر فعالان حقوق بشر به او وارد شد. وی در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۵ برای گذراندن محکومیت پنج ساله خود به زندان اوین منتقل شد.
ناهید نقشبندی از دیده‌بان حقوق بشر گفت:
مقامات ایرانی هر کسی را که از حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی دفاع کند، هدف قرار داده و به آنها مارک جدایی خواهی میزند و اتهامات بی‌اساس را به آنها وارد میکند.» معرفی می‌کنند. این مقامات باید تمامی این اتهامات غیرقانونی را علیه این زندانیان آذری لغو کرده، افرادی را که هم اکنون زندانی هستند را آزاد کنند و به مردم اجازه دهند که برای حقوق مدنی و اقلیت‌ها فعالیت کنند.»
