راهپیمائی 25 مارس 2023 بروکسل مقابل پارلمان اروپا تحت عنوان آزادی-عدالت- حکومت ملی در حالی رخ داد که شاخه خارج حرکت ملی آذربایجان در طول اعتراضات اخیر ایران، حتی فراتر از آن بعد از گردهمائی آمستردام در ۲۱ آذر ۱۳۸۸ (دسامبر 2009) حضور چندان موفقی در نمایش قدرت در عرصه میدانی نداشته بود.
دلیل هرچه بود این ضعف در عرصه میدانی گفتمان ایرانشهری (فارسیزم) را در تقابل با گفتمان آذربایجان محور که در قالب حرکت ملی آذربایجان تجلی یافته بود روز به روز جری تر نمود. این روند در کوران اعتراضات اخیر علارقم مشارکت و حضور میدانی حرکت در داخل با نادیده گرفتن و حذف علنی نام آذربایجان و مطالبات ملی ملت تورک در عرصه رسانه ای و سیاسی در غالب منشورها و اساس نامه‌ها برای آینده سیاسی ایران به اوج رسید.
راهپیمائی اخیر با توجه به تنوع فکری موجود در سازمانده گان و طیفهای شرکت کننده درآن جانی تازه به گفتمان ملی آذربایجان بخشید که از اهمیتی حیاتی در جهت اعاده قدرت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی متوازن در جدال مرکز- پیرامون خاصه در دوران کنونی برای آذربایجان برخوردار بود. لذا پان ایرانیزم در قالب گفتمان حاکم آریایی–اسلامی در صده اخیر که کماکان گفتمان مسلط بر سپهر سیاسی ایران است را می‌توان مخاطب اصلی آن دانست.
در سوی دیگر تنوع گروه‌های شرکت کننده و محتوای قطعنامه صادره از سوی سازمان دهنده گان امکان تفسیرهای متفاوت از آن را برای نهله های مختلف فکری آذربایجان باز گذاشت که رویدادی مثبت است. شاید محتوای آن باب میل همه نباشد اما مخرج مشترک می‌تواند باشد.
اصل حق تعیین سرنوشت ملت‌ها با مرجعیت رأی مردم آذربایجان جهت تعیین نوع دولت ملی در قالب ایران یا جدا از آن همواره مرکز ثقل و گرانیگاه حرکت ملی آذربایجان بوده است که توازن میان طیف های مختلف را تامین و وزن حرکت در مقابله با تمامیت خواهی مرکز را سنگین‌تر نموده است. تجربه نشان داده است هرگونه افراطی گری و عدول از این اصل در جناحین حرکت اعم از استقلال طلبی و فدرالیسم ضربات مهلکی به آن وارد نموده، ظرفیت و قدرت مانور آن را به طرز ملموسی کاهش و نتیجتا یأس و ریزش نیرو را چه در سطح جامعه و چه نیروی فعال سیاسی در برداشته است.
دستاورد مهم این راهپیمائی غلبه عقل و حرکت جمعی برمنیت‌ها، قبول تکثر و نفی ذهنیت ولی و وکیل و قیم مآبی در هر شکل آن و تامین تعادل در حرکت بود. این دستاورد مدیون خون های ریخته شده صدها زن و مرد جوان در خیابان‌های آذربایجان و سایر نقاط ایران است که هر فعال سیاسی مسئول و ملی موظف به حفظ آن جهت عبور از این راه پر تلاطم و تحقق شعار آزادلیق–عدالت–میللی حکومت برای ملت تورک و جامعه آذربایجان است.
گله جک بیزیم دیر
بابک بخت آور
26 مارس 2023
6 فروردین 1402
