باکو تهران را به تحویل محموله‌های مشکوک به ارامنه ساکن در بخش کنترل موقت صلحبانان روسی در آذربایجان متهم کرده و بازرسی کامیون های ایرانی را در جاده گوروس-قافان آغاز کرده و از آنها می خواهد عوارض بپردازند.
تهران مدعی است که باکو اسرائیل را به آذربایجان آورده و دو راننده حامل کالا به ارمنستان را بازداشت کرده است. پس از آن نیروهای ایرانی در مرز با آذربایجان مستقر شده و رزمایش “فاتحان خیبر” را برگزار کردند.
سپس ایران پرواز هواپیماهای باری نظامی از باکو به نخجوان را از حریم هوایی خود ممنوع کرد.
تاکنون وزارت دفاع جمهوری آذربایجان این موضوع را نه تایید و نه تکذیب کرده است.
به گفته برخی تحلیلگران، همه اینها نشان می دهد که تنش بین دو کشور به سطح خطرناکی رسیده است که می تواند منجر به درگیری واقعی شود.
و اما شهروندان ایرانی چنین تحولی بین آذربایجان و ایران را چگونه ارزیابی می کنند؟
بخش آذربایجانی بی‌بی‌سی با شهروندان ایران در این مورد گفتگویی انجام داده و دیدگاه های آنها را در این زمینه جویا شده است.
نام و نام خانوادگی واقعی مصاحبه شوندگان به دلیل مسائل امنیتی تغییر کرده است.
“پایان این کار جنگ نخواهد بود”
محمد قائمی ۴۱ ساله از شهر کرج گفت که “این مشکلات ریشه در جنگ قره باغ دارد”.
او اظهار داشت: «حمایت اسرائیل از آذربایجان منجر به پیروزی آذربایجان و حضورش در منطقه شد. علاوه بر این، تهران نزدیک شدن آذربایجان به مرز با ایران را تهدیدی جدی می داند. آذربایجان نیز از حمایت ایران از ارمنستان ناخرسند است.”
قائمی گفت: “اما پایان این کار جنگ نخواهد بود. میلیون ها نفر در آذربایجان ایران وجود دارند که عاشق آذربایجان هستند و حکومت ایران این ریسک را نمی‌کند. علاوه بر این، هر دو جوامع شیعه هستند و دارای تاریخ مشترک عمیقی هستند.”
“ما جنگ نمی خواهیم”
الناز برقی، زن ۴۳ ساله تبریزی، گفت که “خود ایران نمی داند چه می کند”.
برقی اظهار داشت: “اگر می دانست، با آذربایجان کاری نداشت. اگرچه در آذربایجان جنوبی حامیان حکومت و ایران وجود دارد، اما مردم به طور کلی به آذربایجان نزدیک هستند. ایران قره باغ را سرزمین اسلامی می داند، اما به ارامنه سلاح می دهد. این [اقدام] با کدام منطق مطابقت دارد؟ ما هیچ فرقی با آذربایجانی های شمالی نداریم. آنها برادران ما هستند. ما چگونه می توانیم از آن زبان و تاریخ خود جدا شویم؟”
الهام علی‌اف آمد خداآفرین گفت این مرز برادری است، اما آنها آن را نیز ندیدند. سپس علی‌اف مشت خود را نشان داد. ما جنگ نمی خواهیم، اما اگر [جنگ] بشود هم با ایران نخواهیم بود.”
“ارمنستان و اسرائیل بهانه هستند”
علیرضا بهاری، ۴۶ ساله، از آذربایجان ایران و اهل همدان گفت که تهران در واقع نگران جمعیت بومی آذربایجان است.
علیرضا بهاری می گوید: “همه ترس ایران ما هستیم؛ آنها می ترسند که تورک‌های اینجا بیدار شوند. ارمنستان و اسرائیل بهانه هستند.”
علیرضا بهاری گفت: “پس از پیروزی [آذربایجان] در قره باغ، روحیه فارس ها طوری تغییر کرد که انگار آنها شکست خورده‌اند. ایران سر و صدا می کند، اما جنگ نمی کند. پشت آذربایجان کشوری مانند ترکیه، لابی یهودی و پاکستان که در جهان اسلام مهم است، قرار دارد. اینها مواردی هستند که ما می دانیم. پس ایران؟ منظورم این است که ایران در جهان منزوی شده و جرات جنگ کردن ندارد.”
“همسایگی خوب در خاورمیانه بسیار مهم است”
شادمهر میثاقی، ۳۹ ساله اهل تهران، می گوید متخصص این موضوع نیست، اما می تواند نظرات شخصی خود را به اشتراک بگذارد.
وی گفت: “روابط همسایگی خوب با کشورهای همسایه در جهان و خاورمیانه بسیار مهم است.”
به گفته میثاقی: “متأسفانه ایران این موضوع را به خوبی نمی داند. به ویژه وقتی صحبت از موضوع شیعه و سنی می شود، روابط ایران با جهان سنی خوب نیست.”
“به جای همسایگی، در تلاش برای ایجاد گروه‌های شبه‌نظامی است که باعث ایجاد مشکلات و تنش در منطقه می شود. ایران سعی کرد در آذربایجان «شبه نظامیان حسینیون» ایجاد کند، همانطور که در یمن حوثی‌ها را ایجاد کرد، اما دولت آذربایجان از این موضوع آگاه شد و جلوی آن را گرفت. ایران ممکن است می خواسته قره باغ را به دست اینها [شبه نظامیان حسینیون] آزاد کند که این هم امکان پذیر نبود یا اینکه نشد. روابط نزدیک ایران با ارمنستان، آذربایجان را به اسرائیل نزدیک کرده است. البته دشمن اصلی ایران اسرائیل است و آنها می خواهند ایران را محاصره کنند.”
“ممکن است متضرر ما باشیم که در هر دو سوی ارس هستیم”
یاشار خاقانی، ۴۵ ساله از تبریز می گوید: “من هنوز نمی فهمم ایران چه می خواهد.”
“اینها (حکومت) به مردم اهمیت نمی دهند. همه می خواهند ایران را ترک کنند. یک همسایه از ایران راضی نیست. آذربایجان از هر لحاظ به ایران نزدیک است، نه اینکه ارمنستان. من می گویم، با هر دو خوب باشد، اما وقتی از مسلمان بودن دم می‌زند، چرا از آذربایجان حمایت نمی کند؟ حقیقت این است که ما (مردم ایران) و مردم خاورمیانه از دست آنها به ستوه آمده ایم.”
یاشار خاقانی می‌گوید: “البته که آذربایجان برای ما خودی است و در عین حال، جنگ بدترین انتخاب خواهد بود و ما (آذربایجانی ها) ممکن است بیشترین ضرر دیدگان باشیم که در هر دو سوی ارس هستیم.”
“ایران همسایگان خوب خود را اذیت می کند”
کاوه نیکتان، ۴۵ ساله اهل تهران، گفت که “حکومت ایران برای پنهان کردن مشکلات داخلی خود مشکلات دیگری را ایجاد می کند و همسایگان خوب ایران را آزرده خاطر کند.”
“این را هم بگویم که ما ایرانی‌ها از نظر فرهنگی به ویژه با جمهوری آذربایجان و ترکیه به هم نزدیکتر هستیم. اما از نظر ارتباط مبتنی بر احترام متقابل با همه کشورها و به ویژه با همسایگان خود به دور هستیم. باور ندارم جنگ شود.”
“اگر به این شکل پیش برود، پایانمان یا کره شمالی می‌شود یا یوگسلاوی”
مرجان مرودشتی از شیراز گفت: “من واقعیتش منبع مشکل را به خوبی نمی دانم. اما رژیم ایران برای سرپوش گذاشتن بر مشکل داخلی به دلایل خارجی نیاز دارد.”
“ایران آنقدر اقدامات اشتباه انجام داده است که به سخنان راستش هم باور ندارند. البته از این نظر من نمی گویم حق با ایران است. من می دانم که آذربایجانی هایی که شهروندان ایران هستند نسبت به این موضوع بسیار حساس هستند و حکومت ایران هم این را می داند، اما نمی دانم چرا این کار را می کنند. اگر این اتفاق بیفتد، پایانمان یا کره شمالی می‌شود یا یوگسلاوی.”
ترجمه از بخش فارسی گروه خبری ای‌ان‌تی
