در پی شیوع ویروس کرونا در ایران و وخامت اوضاع در قم و شهرهای شمالی که به موازات اخبار چین و ایتالیا، این کشور را در صدر مهم‌ترین اخبار جهان قرار داد، رسانه‌های ایران در اقدامی قابل تامل بار دیگر ترکیه را هدف گرفته و آنکارا را به پنهان کاری در اعلام آمار و ارقام مربوط به مبتلایان و جان‌باختگان کرونا متهم کردند و تا آنجا پیش رفتند که به اصرار خواستند به افکار عمومی داخل این موضوع را بقبولانند که در ترکیه نیز ویروس شیوع یافته اما مقامات آن سعی در پنهان کاری دارند.
حال آنکه فخرالدین کوجا، وزیر بهداشت ترکیه که اتفاقا اولین بار آمار مربوط به تعداد مبتلایان به کرونا در ایران را به نقل از سعید نمکی، وزیر بهداشت این کشور اعلام کرد، از همان آغازین روزهای شیوع کرونا در چین به اطلاع رسانی در خصوص این بیماری و تدابیر اتخاذ شده در راستای پیشگیری از ورود ویروس به کشور پرداخت. اما رسانه‌های ایران به رغم رویکرد شفاف آنکارا سعی در ارائه تحلیل‌هایی غیر واقعی و غیر مستند کردند.
موضوعی که مجید یوسفی، استاد سابق ارتباطات و پژوهشگر رسانه در ایران در تحلیل این رویکرد به خبرگزاری «آناتولی» گفت: رسانه‌ها به نوعی این انگاره‌ها را می‌خواهند تقویت کنند که ناکارآمدی از داخل نیست همه کشورها کم و بیش در شرایط مشابه با همین بحران مواجه هستند.
وی در ادامه با ارزیابی کلی موضوع تصریح کرد: من تصور می‌کنم جدا از رویکردی که کم و بیش همه رسانه‌های جهان دارند که اغلب به دنبال اخبار منفی و چالش‌های جنجال برانگیز هستند رسانه‌ها در ایران کم و بیش یک حلقه مفقوده دارند و آن هم اینکه کمتر در تهیه گزارش‌ها به تحقیقات میدانی و پژوهش‌های چندوجهی دست می‌زنند. همین عامل معمولا باعث بروز اتهام زنی‌ها می‌شود.
این پژوهشگر رسانه اظهار داشت: ممکن است حتی برخی از اتهام‌هایی که می‌زنند اساسا درست هم باشد اما چون کمتر استدلال‌های محکمه پسند ارائه می‌دهند فاقد اعتبار رسانه‌ای است. این ویژگی رسانه‌ها هم هست که نگاهشان به مباحث مختلف سطحی است. این در مورد مسائل اخیر یا محدود به مسائل خارجی نمی‌شود بلکه در داخل هم کمتر به پژوهش چند وجهی برای راستی آزمایی ادعاهای خود دارند.
یوسفی افزود: یکی از راههای ممانعت از چنین فضایی، این است که متولیان امر کوشش کنند استدلال‌های کافی برای ادعای خود ارائه دهند. این به شدت از گمراهی مخاطب می‌کاهد.
این پژوهشگر رسانه، عدم ارائه استدلال کافی را باعث گمراهی مخاطب می‌داند.
اتفاقی که اخیرا در رسانه‌های ایران رخ داد و در مصداقی بارز خبرگزاری رسمی دولت ایران (ایرنا) در مطلبی با عنوان «شیوع کرونا و سکوت معنی دار دولت ترکیه» نوشت: دولت ترکیه در ابتدای شیوع کرونا همانند دیگر کشورهای جهان تدابیری را برای مقابله با این ویروس اتخاذ کرد، اما از یک سو مشخص نیست در شرایطی که اقتصاد ترکیه به شدت وابسته به صنعت گردشگری است، آیا ورود گردشگران به این کشور متوقف شده یا نه و از سوی دیگر در خصوص ورود و شیوع کرونا در ترکیه نه تنها دولتمردان بلکه احزاب و رسانه‌های این کشور هم تاکنون سکوت کرده‌اند.
ایرنا در حالی موضوع گردشگر را در این خبر غیرمستند خود برجسته کرد که دولت ترکیه به دنبال شیوع ویروس کرونا در چین و سپس ایران خود اقدام به لغو پروازهای خطوط هواپیمایی کشور کرده و به خاطر سلامت مردم و در راستای اتخاذ تدابیر زودهنگام پیشگیری از ورود ویروس به کشور مرزهایش با ایران که از جمله کشورهایی است که بیشترین تعداد گردشگر به ترکیه را دارد بست و عملا به خاطر سلامت مردم از درآمد گردشگری چشم پوشی کرد، حال آنکه رسانه‌های ایران می‌خواهند به اصرار به مخاطب القا کنند که ترکیه به خاطر وابستگی به درآمد گردشگری و ترس از دست دادن گردشگر در خصوص شیوع کرونا پنهان کاری می‌کند.
– تعدد اظهارات در ایران و اغتشاش اطلاعاتی و مفهومی
موضوعی که علی کدخدازاده، روزنامه نگار باسابقه و جامعه شناس ایرانی در گفت‌وگو با خبرگزاری «آناتولی» آن را ناشی از فشار روانی می‌داند، با این ادله که چرا این مشکل در ایران وجود دارد و در کشورهای هم مرز و پیرامونی آن وجود ندارد.
وی در بخش دیگری از صحبتهایش با مقایسه وضعیت کشورها از حیث توریستی بودن و شیوع کرونا از جمله وضعیت فرانسه و آلمان گفت: بهرحال ترکیه هم کشوری توریستی بوده و تبادل بین‌المللی و رفت و آمد در آن زیاد است، اما آنگونه که من می‌خوانم و می‌بینم تا حالا خوب توانسته مراقبت کند و دقت آن، دقت کشوری است که هنوز به رنگ زرد در نیامده، شاید به این دلیل که محاسباتشان می‌گوید چندان خطری وجود ندارد.
کدخدازاده در ادامه به تعدد اظهارنظرکننده‌ها در ایران پیرامون شیوع کرونا اشاره کرده و افزود: در کشور ما یک مشکل اساسی وجود دارد که خود من نیز به سهم خود سعی کردم نقدش کنم، تعدد اظهارنظرکننده‌ها در خصوص این پدیده است، در همه جای دنیا یک سری شخصیت‌های حقوقی کاملا مشخص و تعریف شده مثل مقامات بهداشتی، مقامات امنیت عمومی یا رئیس جمهور و نخست وزیر اجازه دارند در این رابطه اظهارنظر کنند و بقیه می‌توانند پرسش و نقد کنند، اما در کشور ما اتفاقی که می‌افتد این است که از نمایندگان مجلس گرفته تا کارشناسان بخش‌های مختلف همه اظهار نظر می‌کنند و این باعث می‌شود اغتشاش اطلاعاتی و مفهومی شکل گیرد.
نکته‌ای قابل تامل که به سردرگمی مخاطب منجر شده و تبعاتی را در پی خواهد داشت.
گفتنی است روز گذشته کیانوش جهانپور، سخنگوی ستاد مبارزه با ویروس کرونا در ایران درباره آخرین آمار این بیماری گفت: طی 24 ساعت گذشته 54 بیمار جان خود را از دست داده‌اند و شمار قربانیان این ویروس به 291 نفر و تعداد کل مبتلایان نیز به 8 هزار و 42 نفر رسیده است.
