مرتضی پروین اصالتا از روستای جیدا cıda «جدا» روستایی در دهستان اونگوت شرقی بخش مرکزی شهرستان اۆنگۆت در استان اردبیل است.
آقای پروین تحصیلات مقدماتی و پیشرفته خود را در اردبیل گذرانده و فوق دیپلم علوم تجربی در همین شهر می باشند.
مرتضی پروین هنرمندی است چند وجهی که اثرهای هنری متفاوتی از خود ثبت کرده است، ایشان در رشته های :
نقاشی، طراحی و خطاطی فعالیت می کند. همچنین مرتضی پرفورمر پرسابقه‌ای است که کارگردانی و صحنه‌آرایی پرفورمنس آرت‌های متعددی از جمله:
«ساختار کوکی»، «صفت»، «کابوسمان پابرجاست»، و «بوْغارساق» (روده) را در کارنامه‌ی هنری خود دارد. بسیاری از این اجراها علیرغم فشار و تهدیدهای نهادهای اطلاعاتی انجام شده و با استقبال بیشتر هنرمندان و مخاطبان این رشته مواجه شده‌است.
آثار نقاشی، طراحی، خطاطی و پرفورمنس های مرتضی پروین در برخی از صفحات اجتماعی و سایت‌های هنری نیز عرضه شده اند.
در ذیل به برخی از فعالیت های هنری یا اجراهای هنر اعتراضی «protesto art» این هنرمند زندانی در طول ایام حبس در زندان اوین اشاره می شود:
۱- در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، به مناسبت روز جهانی کارگر و روز معلم، در زندان اوین نمایشگاهی از ۴۰ طرح با خودکار و مداد از این زندانی سیاسی برگزار شده و با استقبال دیگر زندانیان مواجهه شده است.
۲- روز جمعه ۱۸ اسفند ماه ۱۴۰۳ مصادف با ۸ مارس ۲۰۲۵ همزمان با روز جهانی زن نقاشی هایی با همین موضوع در مراسمی که برای گرامیداشت روز جهانی زن در زندان اوین برگزار شده بود این زندانی سیاسی نقاشی هایی در سبک اکسپرسیونیستی با موضوع زن ستیزی و ستم مضاعف به حقوق زنان در ایران ثبت کرده و در سالن ۳ زندان اوین بصورت نمایشگاه در معرض دید زندانیان عقیدتی سیاسی و دیگر همبندی ها قرار داده است.
موضوع طراحی و نقاشی های آقای پروین بیشتر به حقوق پایمال شده زن، اعدام و ستم مضاعف به زنان است که در روز جهانی زن با کمترین امکانات و ابزار طراحی و ثبت شده بود.
۳- تندیس شونقار «شیردال» بدون سر در سبک اکسپریمنتال جدیدترین اثر هنری مرتضی پروین با حضور بیش از ۲۲ تن از زندانیان عقیدتی سیاسی در آذرماه ۱۴۰۳ در زندان اوین رونمایی شد.
۴- روز جمعه در تاریخ ۲۲ فروردین ماه ۱۴۰۴ نمایشگاه نقاشی خانگی با بیش از ۴۰ اثر از نقاشی های آقای پروین با عنوان قورد، یورد در کارگاه هنری قیزیل دیزاین این هنرمند و فعال آذربایجانی برگزار شد.
این نمایشگاه نقاشی که عمدتا در سبک اکسپرسیونیسم و انتزاعی بودند که آقای پروین برخی از آنها را در زندان و برخی را نیز در ایام قبل از بازداشت ترسیم کرده بود در معرض دید عموم علاقه مندان و مخاطبان قرار گرفته است.
مرتضی پروین جدا تاکنون چندین بار به خاطر فعالیت های مدنی و هنری‌‌اش از سوی نهادهای اطلاعاتی امنیتی احضار، تهدید تلفنی، و بازداشت شده است. که از سابقه های درخشان او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱-آقای پروین در سال ۱۳۹۷ در مراسم سالانه «قلعه بابک» بازداشت و به اتهام “اخلال در نظم عمومی” به پرداخت جزای نقدی جایگزین حبس چهار ماهه و تحمل ۴۰ ضربه شلاق تعزیری محکوم شده بود، همین حکم در شعبه‌ی ۲۶ دادگاه تجدید نظر استان آذربایجان شرقی عینا تایید شده بود. آقای پروین در روز چهارشنبه ۱۸ مهرماه ۱۳۹۷ جهت اجرای حکم شلاق در دادگستری شهر از همکاری برای انجام اجرای حکم شلاق سرباز زد که این امر به مضروب شدن او منتهی شده بود. نهایتا قاضی اجرای احکام با صرف نظر از اجرای حکم شلاق موافقت کرد.
۲- مرتضی پروین روز پنجشنبه در جریان اعتراضات سراسری ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۱ توسط نیروهای اطلاعاتی امنیتی در جلوی درب منزل خواهر خود بازداشت شده و ۱۴ آبان با پایان مراحل بازجویی از بازداشتگاه اداره کل اطلاعات استان اردبیل به بند ۱۶ زندان مرکزی اردبیل منتقل شده بود. که اتهام مطروحه علیه وی در مرحله مقدماتی دادرسی در شعبه ی ۷ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان اردبیل به ریاست قاضی کامیار سلیم «اجتماع و تبانی، تبلیغ علیه نظام و تشویش اذهان عمومی» عنوان شده بود. پرونده آقای پروین همراه ۸ تن از فعالین آذربایجانی به دنبال صدور بخشنامه عفو مختوم اعلام شد.
۳- بازداشت این هنرمند آذربایجانی در زمان اعتراضات به خشک شدن دریاچه اورمیه در سال ۱۳۹۰ همراه چند تن از فعالین آذربایجانی در مرکز شهر اردبیل با ضرب و جرح بازداشت شده بود که بعد از یک ماه بازداشت با تودیع قرار وثیقه به صورت موقت آزاد شده بود.
۴- در ۱۸ آبان ماه ۱۳۹۴ در اعتراض به برنامه ی تلویزیونی توهین آمیز «فیتیله» در مرکز شهر اردبیل توسط نیروهای اطلاعاتی با ضرب و جرح بازداشت و بعد از یک ماه قرار بازداشت آزاد شده بود.
۵- در تاریخ ۸ مهرماه ۱۳۹۹ پس از تجمع اعتراضی در پارک جیرال اردبیل نسبت به جنگ قارا باغ و اعتراض به ارسال کمکهای تسلیحاتی و لجستیکی جمهوری اسلامی به ارمنستان توسط ماموران اطلاعاتی به همراه چند تن از فعالین آذربایجانی با ضرب و جرح شدید بازداشت و در چند مرحله در طول یک ماه هر کدام با تودیع وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی آزاد شده بودند.
۶- روز یکشنبه ۲۱ بهمن‌ماه ۱۳۹۷، نیروهای امنیتی شهر اردبیل، با حکم دادستان شهر اردبیل در ارتباط با دیوارنویسی و شعارنوشت هایی که در حمایت از عباس لسانی فعال سرشناس آذربایجانی در سطح این شهر بصورت گسترده پخش شده بود. منزل و محل کار مرتضی پروین جدا را مورد تفتیش و بازرسی قرار داده بودند.
۷- مرتضی پروین در آذرماه ۱۳۹۵ به همراه ۱۳ فعال اردبیلی که به دلیل روشن کردن شمع برای حادثه دیدگان قطار تبریز ـ مشهد با شکایت اداره اطلاعات تحت تعقیب قرار گرفته بود، توسط شعبه دوازدهم دادیاری دادسرای عمومی انقلاب اردبیل با تاکید بر نبود ادله کافی برای اتهامات مطروحه، تبرئه و برای وی قرار منع تعقیب صادر شد.
آقای پروین، از اتهام: تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی از طریق روشن کردن شمع برای حادثه دیدگان قطار تبریز – مشهد با نگه داشتن پلاکارد و بارگذاری تصاویر مربوطه در «سایت های معاند»، به دلیل عدم کفایت ادله اثباتی تبرئه شده و همچنین از اتهام «انتشار اسناد نظامی در فضای مجازی و سایت های معاند» و اتهام توهین به مقامات قضایی و انتظامی به دلیل مشابه تبرئه شدند.
۸- در تاریخ ۱۷ بهمن ماه ۱۴۰۲ نیروهای اطلاعاتی امنیتی بدون داشتن حکم قضایی صبح ساعت ۶:۳۰ از دیوار منزل پدری مرتضی پروین بالا رفته و او را با لباس خواب بازداشت کرده و به مکانی نامعلومی انتقال داده بودند.
۹- مرتضی پروین مهر ماه ۱۴۰۳ از سوی شعبه‌ی ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ۶ سال حبس و محکومیت های اجتماعی محکوم شد.
ایشان از بابت اتهام:
«اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم بر ضد امنیت داخلی / خارجی» به ۵ سال حبس و از بابت اتهام:
«تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران» به یک سال حبس و ۲ سال محرومیت از حقوق اجتماعی و عضویت در احزاب و گروه ها توسط قاضی ابوالقاسم صلواتی در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران محکوم شده است.
همین حکم در تاریخ ۲۷ دی ماه ۱۴۰۳ در شعبه‌ی ۳۶ دادگاه تجدید نظر تهران عینا تایید شد.
