مقدمه
ایران کشوری با منابع طبیعی غنی است که می‌تواند به عنوان یک قدرت اقتصادی بزرگ در سطح جهانی شناخته شود. نفت، گاز، معادن و منابع دیگر این کشور پتانسیل عظیمی برای تولید ثروت دارند. اما با این حال، علیرغم این همه ثروت طبیعی، مردم ایران همچنان با مشکلات اقتصادی، فقر، بیکاری و عدم دسترسی به رفاه مطلوب دست و پنجه نرم می‌کنند. در این متن به بررسی علل این بحران اقتصادی در ایران خواهیم پرداخت و به مقایسه‌ای بین ایران و یکی از موفق‌ترین شهرهای جهان، سن‌خوزه در ایالات متحده آمریکا خواهیم پرداخت تا تفاوت‌های کلیدی در نحوه تولید ثروت و استفاده از منابع طبیعی و انسانی روشن شود.
سن‌خوزه: ثروت از راه نوآوری
سن‌خوزه، شهری واقع در ایالت کالیفرنیا، به عنوان یکی از قطب‌های فناوری و نوآوری در جهان شناخته می‌شود. با جمعیتی در حدود ۹۹۰٬۰۵۴ نفر، این شهر در قلب سیلیکون ولی قرار دارد و در سال ۲۰۲۳، تولید ناخالص داخلی (GDP) آن بالغ بر ۳۹۲٫۴۶ میلیارد دلار بود. برخلاف ایران، سن‌خوزه با تکیه بر نوآوری و فناوری توانسته است ثروت عظیمی تولید کند. این شهر یکی از مراکز بزرگترین شرکت‌های فناوری همچون گوگل، اپل و اینتل است. تولید ثروت در این منطقه عمدتاً از طریق بهره‌برداری از سرمایه انسانی با استعداد و سرمایه‌گذاری در پژوهش و توسعه است.
تولید ناخالص داخلی ایران
در مقابل، ایران که دارای منابع طبیعی فراوانی از جمله نفت، گاز و معادن است، هنوز نتوانسته است به طور کامل از این منابع برای توسعه پایدار بهره‌برداری کند. تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۴ به حدود ۴۳۴٫۲۴ میلیارد دلار رسیده است، اما این میزان تولید برای کشوری با جمعیتی بالغ بر ۹۱ میلیون نفر، برای رفع مشکلات اقتصادی و فقر به اندازه کافی نیست. این اختلاف در میزان تولید ناخالص داخلی، نشان‌دهنده عدم بهره‌وری مناسب و ناکارآمدی در استفاده از منابع است.
مقایسه بهره‌وری: سن‌خوزه در مقابل ایران
در مقایسه سن‌خوزه و ایران، تفاوت قابل توجهی در بهره‌وری اقتصادی مشاهده می‌شود. با اینکه تولید ناخالص داخلی ایران کمی بیشتر از سن‌خوزه است، باید توجه داشت که سن‌خوزه با جمعیت بسیار کمتر (حدود یک میلیون نفر) توانسته است تولید ناخالص داخلی مشابهی را نسبت به ایران داشته باشد. این نشان می‌دهد که سن‌خوزه با بهره‌برداری بهینه از منابع انسانی و سرمایه‌گذاری در نوآوری، توانسته است ثروت بیشتری تولید کند.
نقش صنایع مادر و نوآوری در تولید ثروت
ایران عمدتاً به صادرات نفت و گاز وابسته است، در حالی که سن‌خوزه به‌عنوان یک شهر پیشرفته، تولید خود را بر پایه صنایع نوآورانه و دانش‌بنیان متمرکز کرده است. سن‌خوزه نه تنها از منابع طبیعی بهره نمی‌برد، بلکه توانسته است با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تولید علم و فناوری را به عنوان منبع اصلی ثروت خود ایجاد کند. در حالی که ایران همچنان برای تولید ثروت خود به منابع نفتی و گازی وابسته است، سن‌خوزه از طریق نوآوری‌های علمی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه به تولید ثروت دست یافته است.
جمع‌بندی
در نهایت، مقایسه ایران و سن‌خوزه نشان‌دهنده تفاوت‌های بنیادی در نحوه تولید ثروت است. ایران، با وجود منابع طبیعی فراوان، نتوانسته است به‌طور کامل از این منابع برای ایجاد توسعه پایدار استفاده کند. در مقابل، سن‌خوزه با بهره‌برداری از سرمایه انسانی و نوآوری‌های علمی، توانسته است به تولید ثروت بالا دست یابد. این مقایسه تأکید می‌کند که بهره‌برداری مؤثر از منابع انسانی و علمی می‌تواند جایگزینی مناسب برای اتکا به منابع طبیعی باشد. ایران باید از تجربیات موفق شهرهایی همچون سن‌خوزه درس بگیرد و با تغییر رویکرد خود، به‌جای اتکا به منابع طبیعی، به توسعه صنایع پیشرفته و نوآوری‌های علمی بپردازد تا از ظرفیت‌های خود بهره‌برداری کند
