نشست سران شورای تورک امروز [جمعه ۲۱ آبان] برگزار می شود. در نشستی که ترکیه ریاست دوره ای ۲۰۲۲ آن را بر عهده می گیرد، تصمیمات مهمی اتخاذ خواهد شد.
اما ابتدا به یاد بیاوریم که شورا چیست. شورای همکاری کشورهای تورک زبان که در سال ۲۰۰۹ در نخجوان به امضا رسید و در سال ۲۰۱۰ تأسیس شد و اولین نشست خود را برگزار کرد، در موقعیت یک سازمان سیاسی چتر برای جهان تورک است. در یک کلام، موثرترین و معتبرترین زمینه برای پروژه اتحادیه تورک مانند اتحادیه اروپا…
اگرچه در وهله اول توسط ترکیه، آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان تأسیس شد، اما دومین دوره توسعه خود را با مشارکت مجارستان در سال ۲۰۱۷ و ازبکستان در سال ۲۰۱۸ تجربه کرد. در اجلاس امروز، سومین دوره توسعه آغاز خواهد شد.
در این چارچوب، ترکمنستان به عنوان عضو ناظر به شورا ملحق خواهد شد. به این ترتیب، با ۵ عضو دائمی و ۲ عضو ناظر، دولت های مستقل تورک جدا از جمهوری تورک قبرس شمالی در یک سازمان سیاسی واحد گرد هم خواهند آمد. عضویت جمهوری تورک قبرس شمالی هنوز امکان پذیر به نظر نمی رسد، زیرا کشورهای دیگر به جز ترکیه آن را به رسمیت نمی شناسند. با این حال، تاکید بر جمهوری تورک قبرس شمالی در متن بیانیه ای که امروز اعلام می شود، نشان از آغاز دوره‌ای جدید دارد…
گنجاندن ترکمنستان در اینجا گامی جدی برای جهان تورک است. زیرا ترکمنستان بر اساس «توافقنامه بی طرفی» که در سال ۱۹۹۵ امضا شد، عضو هیچ سازمانی نمی‌شد. این تصمیم ممکن است نمادین ترین شروع سیاست گشایش به [دنیای] خارج ترکمنستان باشد.
تصمیم مهم دیگر تغییر نام شورا خواهد بود. در واقع، این پیشنهاد توسط نورسلطان نظربایف [رییس جمهور اسبق قزاقستان] در اجلاس سران ترکستان که سال گذشته به دلیل شیوع بیماری همه گیر به صورت آنلاین برگزار شد، ارائه شد. رئیس جمهور و موسس جمهوری قزاقستان گفته بود: «اکنون بیایید اتحادیه کشورهای [حکومت‌های] تورک بگوییم، نه کشورهایی که به زبان تورکی صحبت می کنند…»
امروز نام این سازمان به عنوان “سازمان کشورهای [حکومت‌های] تورک” اعلام می شود. این یک مرحله بسیار استراتژیک است زیرا هر کشور عضو، در سیستم بین المللی گواهی می دهد که یک حکومت تورک است.
تصمیم دیگر انعقاد و امضای سند چشم انداز ۲۰۴۰ است. با این استراتژی، کشورهای عضو اهداف ادغام خود را برای ۲۰ سال آینده اعلام خواهند کرد.
روش موضع گیری مشترک در سیاست خارجی نیز در سند چشم انداز گنجانده خواهد شد.
در این زمینه استراتژی و روش گسترش سازمان نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت. ما با نوشتن مقالات متوالی در این زمینه، پیشنهادات خود را با عموم در میان گذاشتیم. جای خوشحالی است که این پیشنهادات از جمله مواردی است که رهبران نیز بر آن اتفاق نظر دارند.
محدود کردن مکانیسم عضویت بر اساس زبان تورکی یکی از نتایج این اجلاس خواهد بود. مشارکت بطور دائمی، ناظری و پروژه‌ای ایجاد خواهد شد. مشارکت پروژه می تواند بر اساس پروژه های سودمند با کشورهایی مانند اوکراین، ایالات متحده آمریکا و روسیه ایجاد شود. اما منتسب بودن به خانواده زبان تورکی (اورال آلتای) برای عضویت ضروری است.
یک صندوق توسعه مشترک برای هماهنگی سرمایه گذاری و تلاش های مالی در جهان تورک ایجاد خواهد شد. اگرچه مرکز آن در استانبول است، اما ازبکستان یکی از کشورهای نامزد در این زمینه است. مرکز آن هنوز در حال مذاکره است. شاید مهمترین چیز در مورد اقتصاد، قراردادهای تجارت آزاد در زمینه سرمایه گذاری و خدمات باشد. به عنوان مثال، عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا یا عضویت سایر کشورها در اتحادیه اقتصادی اوراسیا مانع این امر نمی شود.
و با توجه به فعالیت‌های موفقیت آمیز بغداد امره‌یف، دبیرکل که دوره مسئولیت وی در ماه های گذشته به پایان رسیده است، تمدید دوره وی برای یک سال دیگر نهایی شده است. در این بین، به مناسبت این اجلاس به الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان “نشان عالی” اهدا می شود. این به عنوان شاخصی از اهمیت پیروزی قره باغ برای سازمان پذیرفته شده است. این نشان قبلاً به نظربایف داده شده بود.
اینها اتفاقات مهم و خوبی است…
به زبان آوردن آسان است!
در گذشته نگرانی و دفاع از مشکلات تورک های خارج از ترکیه دلیلی برای محاکمه در دادگاه های حکومت نظامی بود. اکنون جهان تورک بر سر یک میز جمع شده و اتحادی را برای منافع و آینده مشترک تشکیل می دهد. اتفاقاً می خواهم بگویم به عنوان فردی که سال ها برای این ایده آل دویده ام به خودم افتخار می کنم.
و البته باید تاکید کرد که ایده اتحاد تورک‌ها هدف دوردست مصطفی کمال آتاتورک بود.
امیدوارم این «سازمان چتر» آنطور که باید فراتر از سیاست بماند و با دیدی واقع بینانه که همه کشورها را در بر می گیرد به جلو حرکت کند.
نویسنده: پروفسور دکتر کورشات زورلو
