اینقیلاب و یا چئوریلیش نتیجه‌سینده یارانان اتوریتر و ایدئولوژیک رئژیملر، اینقیلاب اورتامی گئچدیکدن سونرا داخیلی و خاریجی موحیطین گرچکلری و دئموکراتیک طلبلری ایله اوزلشدیکدن سونرا اؤزلرینی قوروماق اوچون ایکی یولدان بیرینی سئچمه‌یه مجبور اولورلار؛ یا موخالیفتی سیخیشدیریب بوغوجولوق ائد‌رک یئنی اینقیلابی عوصیانلا ییخیلاجاقلار، یا دا اصلاحاتلارا باشلاییب اینقیلابین پوتانسیلینی توپلومدان آلاجاقلار. گئچمیش سووئت (شوروی) اتفاقی‌ندا آپاریلان سیاسی و اقتصادی اصلاحاتلار و پهلوی رئژیمینین آغ اینقیلابی کیمی تانینان اصلاحاتلار، بو گر‌کلی اصلاحاتا نومونه ایدی. ایران ایسلام جمهوریتی ده اؤز تاریخینده اصلاحات دؤورو کیمی تانینان، 70-جی ایللرده خاریجی باسقی و داخیلی اینقیلابی پوتانسیلین دوغوردوغو بیر دؤوره مالیکدیر. 60-جی ایللرین باسدیرمالاری (سرکوب)، توپلومسال باسقی و اعداملاریندان سونرا، بو دؤورون اصلاحاتچی سؤیله‌می یئنی فارس‌دیللی اورتا طبقه‌نی محدود شکیلده تمثیل ائده بیلیردی، آنجاق حکومت ییخیلماق قورخوسوندان بونو حایاتا گئچیره بیلمه‌دی. اصلاحاتلار اوغورسوزلوقلا سونجلاندی، توپلوم مایوس اولدو و رئژیم باشچیلاری اینقیلابین دؤورونون باشلانغیجینا قاییتماغی دوشوندولر. آنجاق بو فیکیر اویقولاناجاق دئییلدی و هر تجروبه ایله گئری دؤنوش داها چتینله‌شدی. عصیانلار و خیابان اعتراضلاری تدریجن بوتون توپلومسال طبقه‌لری، قادینلاری، میللی ظلمه معروض قالمیش میللتلری، معلملری، بازنشسته‌لری و حتی مکتب شاگیردلرینی احاطه ائتمیشدیر. حکومت منبعلرینین آراشدیرما نتیجه‌لرینه گؤره، ایران خالقینین یوزده یئتمیشیندن چوخو رئژیمه قارشیدیر. فوندامئنتالیست، رئفورمیست و سئچکیلرین خالق اوچون هئچ بیر جاذبه‌سی یوخدور.
بئله بیر شرایط‌ده و رئژیمین آوانتوریست سیاستلرینی و بونونلا باغلی یارانان تحریملرین خالقین یوخسوللوغونون گوندن-گونه آرتدیغی بیر واختدا رئژیم سئچکیلره ال آتماقلا، قیسمن اصلاحاتلار وعد ائتمکله مشروعیتینی بیر داها گئری قایتارماق ایسته‌ییر. بونونلا دا رئژیم خالقین موباریزه‌سینه اومیدی اولمایان اجتماعی قوه‌لرین کیچیک بیر حیصه‌سینی و یا سیاسی اورتامین نیسبی آچیلماسینی غنیمت حساب ائد‌ن قوه‌لری میدانا چیخارا بیلر.
آرتیق ایسلام جمهوریتی رئژیمی سؤیله‌مینده ائتکیلی بیر آرگومان قالمادی، یئنی بیر تاکتیکا اولاراق، میللی قارشی‌دورما یاراتماقلا گونئی آذربایجان و ایران‌ین دیگر تورک بؤلگه‌لرین‌ده‌کی تورک میللتینین بیر حیصه‌سینین بو سئچکینی کیملیک مسئله‌سی کیمی دیرله‌ندیرمه‌سینه سبب اولموشدور. اونلار آلچالدیلمیش کاراکتئرلرینی بیر آدایین تیمثالیندا تصوور ائدیب و اونون غلبه‌سینی غرور منبعی حساب ائدیرلر، لاکین جمعیتین اکثریتی، حتی تورکلرین اکثریتینده بئله بیر فیکیر یوخدور. آذربایجان‌ین و دیگر موستملکه خالقلارینین دئموکراتیک میللتچیلری چوخ یاخشی بیلیرلر کی، موستملکه‌لرین اؤزوندن بیر نفرین سئچکیده اولما‌سی و حتی تعیین ائدیلمه‌سی یالنیز موستملکچیلیین داوام ائتدیریلمه‌سی اوچون بیر واسطه‌دیر. یوخسا، حقوقی و پارلامئنتار موباریزه اوچون مینیموم لازیمی ائلئمئنتلره مالیک اولمایان بیر سیستئمده، پارتی یاراتماق سوچ، قورولموش سیستئمه قارشی تبلیغات سوچ، توپلانتی و اعتراضلار تشکیل ائتمک ایسه آغیر جزا ایله نتیجه‌لنه‌ن بیر رئژیمده سئچکیلر دئموکراسی آراجی دئییل، اینسانلاری آلداتماق و ساختا مشروعیت یاراتماق واسطه‌سیدیر.
ایراندا میللی ظلمه معروض قالمیش خالقلارین میللی و دئموکراتیک حقوقلارینی مدافعه ائد‌ن تشکیلاتلار اولاراق، ایران‌ین حاکم رئژیمینین سیاسی قورولوشونو و قانونلارینی و گئچمیش اصلاحاتلار تجروبه‌لرینی نظره آلاراق، مؤوجود رئژیمی اصلاح ائتمک مومکون دئییل و شورای نگهبان، شورای مصلحت نظام کیمی بیر قوروملار اولدوغو مودتجه و هر بیر کاندید، هر بیر تائید اولونموش قانون بو قوروملارین سوزگجیندن گئچمه‌لی اولدوغو سورجه، سئچکیلرین اصلاحاتلار اوچون بیر آراج اولمادیغینا اینانیریق. سئچکیلر ساده‌جه باتماقدا اولان رئژیمین مؤهلت آلماسی اوچون بیر واسطه‌دیر. اونا گؤره ده بیز بوتون سئچکیلرده، او جمله‌دن ۱۴-جو جمهورباشقانی سئچکیسینده ایشتیراک ائتمه‌یی فایداسیز و رئژیم میدانیندا اویناماق اولاراق حساب ائدیریک.
عئینی حالدا بیر سیرا آذربایجان و دیگر میلتلرین فعاللاری‌نین سئچکیده اشتراک ائتمک قرارینا سایغی دویوروق و میلتیمیزین اوجا هدفلرینه چاتماق اوچون خالقیمیزین بیرلیک و برابرلیگینه اینانیریق. سوندا، رئژیمین سئچکیلرینده ایشتیراک ائتمکله هله ده ائتکی بوراخماق اومیدینده اولان فارس اولمایان میللتلرین اجتماعی و سیاسی قوه‌لریندن خاهیش ائدیریک کی، هئچ اولماسا بو ائیله‌مده خالقین طلبلرینی ائندیرگه‌مکدن چکینسینلر. میللی طلبلرین ائندیرگه‌مه‌سی قیسیر بیر دایره یارادیر کی، بونون نتیجه‌سی اساس طلبلر اوچون آچیلیشین یارادیلماسی دئییل، حرکتین کیملیگینی ایتیرمه‌سی و اؤلومودور.
ایراندا میلتلرین دئموکراتیک کوالیسیونون
آذربایجان اؤیرنجی حرکاتی – آذوح
آذربایجان میلی دیرنیش تشکیلاتی
آذربایجان مرکز پارتیاسی
بلوچستان راجی تپاکی گل
حركة النضال العربي الاحواز – اسملا
گونئی آذربایجان دمکرات پارتیسی – گآدپ
قشقایی آزادلیق یولو پارتیسی – قایی