روز ۲۶ آذر سال ۱۳۲۵ در سراسر شهرهای آزربایجان پس از شکست حکومت روشنفکران و روشنگران در آزربایجان، مراسمات متعدد و شنیع کتابسوزی توسط حکومت وقت ایران، علیه زبان تورکی و در واقع زبان ملی ایران و زبان اکثریت ایرانیان صورت گرفت.
در روند کتابسوزی که از روز ۲۶ آذر آغاز شد و تا هفته‌ها ادامه داشت ده‌ها هزار جلد کتاب چاپ شده به زبان تورکی در میادین اصلی شهر و یا در حیاط مدارس به روی هم انباشته شد و زیر سرنیزه و اجبار نظامیان به آتش کشیده شد.
همان‌هایی که اقدام به آتش زدن کتاب‌ها از روز ۲۶ آذر کردند از چند روز قبل آن نیز اقدام به آتش زدن انسان‌ها کرده بودند. آنها کوشیدند تا با نسل‌کشی فیزیکی و فرهنگی در آزربایجان که به شهادت ده‌ها هزار انسان و ده‌ها هزار کتاب منجر شد، زبان و فرهنگ ملی آزربایجان را نابود کنند
۲۶ آذر، سالروز جنایت سوزاندن کتاب‌های تورکی در آزربایجان در سال ۱۳۲۵ است، جنایتی که هیچ‌گاه از حافظه تورک‌های آزربایجانی پاک نخواهد شد.
جواد هیئت: نمایندگان دولت مرکزی به دستور تهران کتاب‌های درسی مدارس را جمع کردند و آتش زدند.
محمدعلی فرزانه: هر روز صبح جسد بی‌جان چندین قربانی بر سر دار تکان می‌خوردند و زیرپای این قربانیان کتاب‌های درسی به زبان تورکی آزربایجانی را که معارف ملی تدوین و نشر کرده بود به آتش می‌کشیدند.
اسد بهرنگی: بچه‌های دیگر مدارس هم آمده بودند، یک-یک کتاب‌ها را انداختیم تو آتش، مدیر جدیدمان به هر بچه‌ای که کتابش را تو شعله می‌انداخت، یک شیرینی می‌داد.
رضا براهنی: کتاب‌هایی را که به زبان مادری مردم شهر بود آتش زدند. یادم هست معلمی به نام امیرخیزی آهسته گریه می‌کرد.
محمود آخوندی: درخواست کرده بودند که هر دانش‌آموزی کتاب‌های درسی خود را به همراه بیاورد و در آن راه‌پیمایی بسوزاند. من آن کتاب‌های درسی را دوست داشتم و حاضر نبودم آنها را از دست بدهم.
احمد ساعی: آذرماه ۱۳۲۵ بود که مدیر مدرسه به ما اعلام کرد همه کتاب‌هایمان را به مدرسه بیاوریم. تل بزرگی از کتاب‌ها جمع شد و همه را آتش زدند.
